W niektórych przypadkach, gdy wątroba jest na tyle uszkodzona bądź chora, że żadne leczenie nie jest w stanie przywrócić jej niezbędnych własności, stosowany jest zabieg transplantacji wątroby.
Przeszczep wątroby stwarza szanse przeżycia kolejnego roku w około 90% -tach. Oczywiście tym samym daje możliwość przeżycia jeszcze wielu następnych lat.
Wskazania do przeszczepu wątroby
Przeważająca część zabiegów transplantacji wątroby jest wykonywana ze względu na marskość wątroby. Jest to najczęstszy powód prowadzący do przeszczepu wątroby. Innymi wskazaniami jest:
Większość przypadków transplantacji wątroby jest wykonywane z powodu marskości wątroby – jest ona jednym ze wskazań do przeszczepu. Ponadto wskazaniami do przeszczepu wątroby są:
– autoimmunologiczne zapalenie wątroby
– wirusowe zapalenie wątroby typu B i C
– ciężkie zatrucia (np. grzybami)
– choroby metaboliczne (choroba Wilsona, hemochromatoza, amyloidoza)
– ostra niewydolność wątroby
– nowotwory wątroby
– zespół Budda-Chiariego
– torbielowatość wątroby
– inne schorzenia (np. uszkodzenie mechaniczne w wyniku wypadku drogowego) uniemożliwiające poprawną pracę wątroby
Przeciwwskazania do przeszczepu wątroby
Niestety mimo przesłanek, które kazałyby przeprowadzić transplantację wątroby, nie każdy nadaje się do przeszczepu. Poniżej przedstawiono najważniejsze przeciwwskazania do przeszczepu wątroby:
Niestety nie każda osoba może zostać zakwalifikowana do transplantacji wątroby. Czasami jest to spowodowane zaawansowanym wiekiem chorego, ale istnieje również lista chorób, które dyskwalifikują nawet młode osoby. Jest to:
– posocznica
– zakażenie wirusem HIV
– zaawansowana niewydolność krążenia lub układu oddechowego
– rozsiany rak wątrobowokomórkowy
– uzależnienia (narkotyki, alkohol).
Badania kwalifikujące biorcę do przeszczepu wątroby
– badania biochemiczne wątroby
– badania wirusologiczne i bakteriologiczne
– obraz histologiczny wątroby
– badania obrazowe: ultrasonografia, tomografia komputerowa, arteriografia naczyń wątroby
– badania oceniające wydolność układu krążenia i oddechowego
Kwalifikacja do przeszczepu
Każdy osoba kandydująca do przeszczepu wątroby musi spełnić szereg podpunktów kwalifikacyjnych. Głównym kryterium, według których ocenia się pacjenta to: choroba, która po przeszczepie daje 90 procentową pewność przeżycia następnego roku oraz perspektywa wieloletniego życia.
Dodatkowo należy przeprowadzić szereg badań kwalifikujących biorcę do przeszczepu wątroby:
– badania biochemiczne wątroby
– badania wirusologiczne i bakteriologiczne
– obraz histologiczny wątroby
– badania obrazowe: ultrasonografia, tomografia komputerowa, arteriografia naczyń wątroby
– badania oceniające wydolność układu krążenia i oddechowego
Technika operacji przeszczepu wątroby
Przeszczep wątroby to stosunkowo skomplikowana operacja. Największym problemem jest przywrócenie odpowiedniego ukrwienia wątroby.
Zazwyczaj proces przeszczepiania wątroby polega na wymianie chorej wątroby na zdrową. Standardowo jest ona pobierana od martwego dawcy lub rodziców (w tym przypadku część wątroby), jeśli mamy do czynienia z przeszczepem u dziecka.
W klasycznej metodzie po usunięciu niesprawnego organu wszczepia się narząd dawcy i zespala „koniec do końca” żyłę główną oraz żyłę wrotną dawcy i biorcy. W następnym etapie dochodzi do zespolenia tętnic i dróg żółciowych.
Dzieciom przeszczepia się lewą część wątroby od dawcy zmarłego lub segment II i III pobrany od rodzica. Warunkiem jest jednak, aby masa przeszczepionego fragmentu była większa niż 1% masy ciała biorcy. Następstwem tego jest metoda za pomocą której dorosłym biorcom przeszczepia się segment V, VI, VII i VIII lub prawą część wątroby.
Inną metodą jest tzw. ortotropowe przeszczepianie wątroby, które polega na dodatkowym wszczepieniu prawego lub lewego płata wątroby). Dotyczy ona chorych z ostrą niewydolnością wątroby, chorych z wrodzoną wadą metaboliczną tj. zespół Criglera i Najjara oraz z wrodzoną hipercholesterolemią rodzinną.
Leczenie immunosupresyjne po przeszczepie wątroby
Po przebytym przeszczepie wątroby chory, do końca życia musi zażywać leki immunosupresyjne (zazwyczaj cyklosporyne). Leki te mają za zadanie osłabić działanie układu odpornościowego (głównie limfocytów T), po to aby organizm nie odrzucił nowego (obcego) narządu.
W przypadku ostrego odrzucenia przeszczepu stosuje się silne kortykosteroidy w dużych dawkach (np. metyloprednizolon).
Leczenie immunosupresyjne po przeszczepie wątroby (trwa do końca życia) opiera się na podawaniu glikokortykosteroidów, leków cytostatycznych tj. azatiopryna i mykofenolan mofetylu oraz na leczeniu poprzez podawanie leków, które swoiście wpływają na odpowiedź immunologiczną limfocytów T. Należą do nich: cyklosporyna A, takrolismus, surowica antytymocytarna, muromonab-CD3, daklizumab, bazyliksimab.
Przy ostrym odrzucaniu przeszczepu stosuje się glikokortykosteroidy w dużych dawkach (metyloprednizolon) lub przeciwciała mono- bądź poliklonalne. Natomiast leczenie w przewlekłym odrzucaniu jest trudniejsze i w niektórych sytuacjach wymaga zastosowania retransplantacji.
W przypadku przeszczepu wątroby 5-letnie przeżycie wynosi 75%. Około 40-50% chorych narażonych jest na ostre odrzucenie przeszczepionego narządu, natomiast <4% stanowi ryzyko przewlekłego odrzucania przeszczepu.
Rokowania po przeszczepie
W przypadku przeszczepu wątroby:
– 90% osób przeżywa kolejny rok
– 75% osób przeżywa kolejnych 5 lat
– 40-50% osób narażonych jest na ostre odrzucenie przeszczepionego narządu
– 4% osób narażonych jest na przewlekłą postać odrzucenia przeszczpu