Ulga na dziecko (znana też jako ulga prorodzinna lub ulga na dzieci) jest najczęściej wykorzystywanym przez polskich podatników sposobem na zmniejszenie podatków. Jednak jak wszystkie ulgi podatkowe, także w tym przypadku napotkać można na pewne trudności związane z określeniem kiedy, za jaki okres i w jakiej wysokości ona przysługuje.

Komu przysługuje?

Ulga prorodzinna przysługuje rodzicom sprawującym władzę rodzicielską nad co najmniej jednym małoletnim dzieckiem. Z ulgi mogą skorzystać także opiekunowie prawni dziecka, jeżeli zamieszkiwało ono z nimi oraz osoby sprawujące funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą powiatu.

Ulga przysługuje także rodzicom lub opiekunom dzieci pełnoletnich, jeżeli dziecko:

• podejmuje w dalszym ciągu naukę – ulga przysługuje w takim przypadku do czasu ukończenia przez dziecko 25. roku życia;
• pobiera rentę socjalną lub zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny – bez względu na wiek dziecka.

Dodatkowo, dziecko nie może osiągnąć w danym roku podatkowym dochodów przekraczających kwotę 3.089 zł. Limit ten dotyczy wszystkich przychodów dziecka, niezależnie od ich źródła. Ograniczenie to nie dotyczy jednak dzieci pobierających zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną – w tym przypadku wysokość dochodu osiąganego przez dziecko nie ma wpływu na ulgę.

Dziecko nie może także rozliczać się z podatku od własnych dochodów na podstawie podatku liniowego albo ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych z prowadzonej działalności gospodarczej.

Ważny tryb rozliczeń

Żeby móc skorzystać z ulgi rodzice muszą dokonywać rozliczeń w oparciu o tzw. skalę podatkową, czyli składać zeznania roczne na drukach PIT-36 lub PIT-37. Do skorzystania z ulgi nie są natomiast uprawnione osoby, które rozliczają się w oparciu o podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Jeżeli jednak podatnicy łączą te tryby, tj. posiadają zarówno przychody opodatkowane skalą podatkową jak i takie opodatkowane na innych zasadach, np. przychody z najmu, z odsetek kapitałowych, itp., mogą oni dokonywać odliczenia ulgi, jednak tylko od dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych (skala podatkowa).

Okres, za jaki przysługuje ulga

Ulga naliczana jest oddzielnie za każdy miesiąc, w którym podatnik sprawował władzę rodzicielską lub opiekę nad dzieckiem. Jeżeli zatem dziecko urodzi się w trakcie trwania roku podatkowego, rodzic uzyskuje uprawnienie do ulgi począwszy od miesiąca, w którym urodziło się dziecko, i to niezależnie od daty urodzenia. Przykładowo, jeżeli dziecko urodziło się 30 maja 2012 r., prawo do ulgi przysługuje za 8 miesięcy, począwszy od maja.

Rodzice mogą korzystać z odliczenia do momentu osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Miesiąc, w którym dziecko ukończy 18 lat będzie ostatnim miesiącem naliczania ulgi, chyba że dziecko kontynuuje naukę i jest utrzymywane przez rodziców (opiekunów).

Jeżeli po ukończeniu 18 roku życia dziecko kończy naukę (np. w szkole średniej), a następnie, w tym samym roku podatkowym rozpoczyna ją ponownie (np. idzie na studia), wówczas prawo do odliczenia przysługuje za cały rok.

Gdy dziecko nie dostanie się do szkoły lub na uczelnię wyższą i przerywa naukę, prawo do odliczenia przysługuje jedynie do sierpnia danego roku podatkowego włącznie, a to z uwagi na fakt, że we wrześniu z reguły kończą się postępowania rekrutacyjne i miesiąc ten powinien być pierwszym miesiącem nauki w nowej szkole lub miesiącem, w którym pewne staje się, że nauka nie będzie kontynuowana.

Podobnie np. w przypadku ukończenia przez dziecko studiów licencjackich i rozpoczęcia studiów magisterskich w tym samym roku ulga przysługiwać będzie za cały rok, a jeżeli dziecko rozpocznie dalszą naukę dopiero po przerwie (w kolejnym roku podatkowym), to prawo do odliczenia przysługuje jedynie za miesiące pobierania nauki (łącznie z miesiącem złożenia egzaminu dyplomowego).

Kwota ulgi

W 2012 r. kwota ulgi na dziecko wyniosła 92,67 zł miesięcznie, tj. 1.112,04 zł za cały rok. Ulga przysługuje w takiej samej wysokości za każde wychowywane dziecko. Łączna kwota ulgi będzie więc stanowić iloczyn podanej wyżej miesięcznej kwoty, liczby posiadanych dzieci oraz okresu, przez jaki sprawowana jest nad nimi władza rodzicielska lub opieka. Ulga ta nie ma żadnej górnej granicy, ponad którą nie można dokonywać odliczeń.

Wspólne zeznania małżonków

Jeżeli małżonkowie wspólnie wychowują dziecko, ulga przysługuje w podanej wyżej wysokości. Małżonkowie mogą jednak, niezależnie od trybu rozliczenia (osobno lub wspólnie) zdecydować, które w nich i w jakiej części skorzysta z ulgi. Możliwe jest więc odliczenie jej od podatku jednego z małżonków, obojga małżonków (w odpowiednich częściach) lub od wspólnego podatku (w przypadku rozliczeń wspólnych).

Sposób odliczenia

Ulga na dziecko odliczana jest od podatku. Oznacza to, że podatnicy chcący korzystać z omawianego mechanizmu obliczają swój dochód i po wyliczeniu należnego podatku odliczają od niego przysługującą im kwotę ulgi. Jest to rozwiązanie korzystniejsze w porównaniu do drugiego rodzaju ulg, tzw. ulg od przychodu, które uwzględniane są w zeznaniu rocznym przed obliczeniem podatku (obniżają przychód).

W zeznaniach rocznych ulgę prorodzinną wykazujemy w zeznaniu PIT/O, stanowiącym załącznik do zeznania podstawowego – PIT-36 lub PIT-37. W części C.4. zeznania podajemy liczbę dzieci oraz kwotę odliczenia, natomiast w części E należy wpisać PESEL każdego dziecka oraz okresy, za jakie przysługuje nam ulga.

Warto również pamiętać, że organ podatkowy może zwrócić się do nas o wykazanie przysługiwania nam uprawnienia do ulgi, w szczególności poprzez okazanie odpisu aktu urodzenia dziecka lub zaświadczenia o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.